Người tu tập trong Phật đạo, từ sơ phát tâm đến thành tựu sau cùng có rất nhiều lần giác ngộ , mỗi lần giác ngộ là một lần thăng tiến nhận thức của tự thân lên một bước cao hơn, cho đến khi nào vị tu hành đó có được nhận thức rốt ráo như Phật, như pháp mới được gọi là giác ngộ sau cùng !!!

Lý Tứ Hỏi Đáp Số 3

Các bạn !!! 
Tuần này, mình xin trả lời câu hỏi của Bửu Thiện! 
Câu hỏi như sau:

2) Con nghe trong Lý Gia hay nói đến hai chữ giác ngộ, xin Thầy cho biết thật nghĩa của hai chữ giác ngộ là gì? Và người tu hành từ phát tâm đến kết quả sau cùng, chỉ giác ngộ một lần hay giác ngộ nhiều lần? Các điều kiện cần có để đưa đến giác ngộ là gì? 
Xin cảm ơn Thầy!

Bửu Thiện thân mến! 
Về câu hỏi của bạn, mình xin chia làm ba ý, và tuần tự trả lời từng ý một:

1- Ý thứ nhất: Thật nghĩa của hai chữ giác ngộ là gì? 
– Theo định nghĩa thông thường: 
Giác ngộ (zh. 覺悟, sa., pi. bodhi), danh từ được dịch nghĩa từ chữ bodhi (bồ-đề) của Phạn ngữ. Hai chữ giác ngộ dùng để chỉ trạng thái tỉnh thức, lúc con người bỗng nhiên trực nhận bản chất tự không (sa. śūnyatā), của chính mình và thế giới! (Lược ghi từ Wikipedia)

– Theo mình thì: 
Hai chữ giác ngộ có rất nhiều cách trả lời, tùy thời điểm tu tập, tuỳ cơ duyên…v..v…sẽ được Thiện Tri Thức của bạn cắt một nghĩa nào đó phù hợp, nhằm giúp bạn thành tựu mục tiêu tu tập trước mắt!

Còn “thật nghĩa” của hai chữ giác ngộ (theo bạn hỏi) trong Phật đạo, là sự thấu suốt hoàn toàn của một vị Phật. Để mô tả giác ngộ đó là gì, sau khi giác ngộ, Phật Thích Ca Mâu Ni đã tuyên thuyết những điều tự thân mình chứng ngộ với đạo sĩ Brahmàyu như sau: 
“Những gì cần biết rõ, Ta đã biết rõ. 
Những gì cần từ bỏ, Ta đã từ bỏ. 
Những gì cần tu tập. Ta đã tu tập. 
Do vậy, này Vị đạo sĩ, Ta là Phật” 
Trích Trung Bộ Kinh, kinh Brahmàyu[1]

2- Ý thứ hai: Người tu hành từ phát tâm đến kết quả sau cùng, chỉ giác ngộ một lần hay giác ngộ nhiều lần?

Bửu Thiện thân mến! 
Theo mình biết, người tu tập trong Phật đạo, từ sơ phát tâm đến thành tựu sau cùng có rất nhiều lần giác ngộ (Nhị thừa có Tứ thánh quả, Bồ Tát có trên 50 quả vị), mỗi lần giác ngộ là một lần thăng tiến nhận thức của tự thân lên một bước cao hơn, cho đến khi nào vị tu hành đó có được nhận thức rốt ráo như Phật, như pháp mới được gọi là giác ngộ sau cùng !!!

– Về các lần giác ngộ: Cũng theo mình biết, tuy người tu hành phải trải qua nhiều lần giác ngộ! Nhưng tựu trung có ba lần giác ngộ chính yếu phải trải qua, đó là:

* Lần giác ngộ đầu tiên, còn gọi là sơ ngộ: Đó là lúc vị tu hành thấy và đặt bước chân đầu tiên vào cảnh giới xuất thế, tức thấy và đặt bước chân đầu tiên vào giòng nước đưa đến Niết Bàn… Cụ thể, đây là cảnh giới Tu Đà Hoàn của Nhị Thừa hay Thiện Kiến của Bồ Tát Thừa! Lần giác ngộ này, sẽ tuần tự giúp người tu hành ra khỏi hai đế thế gian là Khổ đế và Tập đế !!! (Giống cái thấy ban sơ của Lục Tổ khi nghe kinh Kim Cang)

* Lần giác ngộ thứ hai, thấy được bản lai thanh tịnh, chứng Niết Bàn chân đế: Đây là lúc vị tu hành thành tựu Diệt đế, thấy được bổn tâm bổn tánh, người xưa gọi là “minh tâm kiến tánh”… Cái thấy này, tương đương với một A La Hán nếu là Nhị Thừa, tương đương với Bát Địa Bồ Tát nếu là Bồ Tát Thừa !!! (Giống cái thấy của Lục Tổ sau khi lên thất của Ngũ Tổ)

* Lần giác ngộ thứ ba, thành tựu trí tuệ, thấy Phật tánh: Đây là cái thấy cuối cùng trước khi thành Đẳng Chánh Giác! Phật tuyên thuyết cái thấy này như sau: “Trước khi thọ thực, thân Bồ Tát là nhục thân. Sau khi thọ thực, Bồ Tát nhập Kim Cang Tam Muội tiêu hoá thức ăn, biến nhục thân thành Kim Cang Thân, thấy Phật tánh thành Đẳng Chánh Giác" !!! (Người xưa thường mô tả cái thấy này bằng cụm từ “hoát nhiên đại ngộ”)

Ta có thể hiểu, ba lần giác ngộ quan trọng nêu trên, tương ưng với ba lần Phật chuyển pháp luân để đưa môn đệ tiến lên một nhận thức cao hơn, đó là: 

– Lần chuyển thứ nhất tại vườn Lộc Uyển, giúp năm anh em Kiều Trần Như từ bỏ thế gian đạo để vào xuất thế gian đạo! 

– Lần chuyển thứ hai tại thành Vương Xá, giúp Nhị thừa và Bồ Tát quyền thừa từ bỏ giáo pháp quyền tiểu để vào đại đạo! 

– Lần chuyển thứ ba tại thành Câu Thi Na, giúp những đệ tử cơ duyên chín mùi thấy Phật tánh và khẳng định Đại Niết Bàn mới là nơi chốn cuối cùng của Phật đạo !!!

3- Ý thứ ba: Các điều kiện cần có để đưa đến giác ngộ là gì?

Theo mình, ngoại trừ những căn cơ đặc biệt, còn lại hầu hết người tu hành trong Phật đạo muốn giác ngộ như pháp, phải hội đủ các điều kiện sau:

* Phải tu tập trong chánh pháp, tức tu tập như những gì kinh điển chính thống của Phật đạo đã dạy!

* Phải được trang bị những kiến thức cơ bản cũng như các kiến thức cao hơn một cách phù hợp, đúng đắn và khoa học, các kiến thức này giúp người tu hành hiểu đúng tinh thần của kinh và tương ưng cho mỗi giai đoạn tu tập, như người đi đêm tuỳ thời điểm, có được những ngọn đuốc như ý!

* Phải xây dựng thái độ tu hành nghiêm túc và dấn thân tu hành thật sự, như người đội chén nước trên đầu, đi tới đi lui mà không cho nước đổ!

* Phải tinh tấn không mệt mỏi, như người dùi cây lấy lửa, khi chưa có lửa chưa ngưng tay!

* Phải được Thiện Tri Thức dẫn dắt và khai thị đúng mỗi thời điểm cần giác ngộ, giống như người bệnh kinh niên, mỗi giai đoạn điều trị cần phải tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của thầy thuốc!

* Phải hội đủ công đức cần thiết cho từng giai đoạn tu tập, như người có đủ tiền để mua sắm các món đồ như ý!

Bửu Thiện thân mến !!! 
Giác ngộ trong Phật đạo là cảnh giới tự chứng, giống như người ăn mật mới có thể cảm nhận vị ngọt của nó !!!

Văn tự, ngữ ngôn có giới hạn của văn tự ngữ ngôn, dùng văn tự để giải thích về giác ngộ giống như người ta nói về vị ngọt của mật, lời nói chỉ đúng một phần, còn ý vị sâu thẳm nhất thì ngôn ngữ bất lực !!!

Mong rằng, những giải thích trên, giúp bạn cảm nhận một chút gì đó về giác ngộ, về những lần giác ngộ quan trọng trong Phật đạo, cũng như các điều kiện cần có và đủ để người tu hành có thể tìm đến giác ngộ thật sự !!!

Chúc bạn an vui, tinh tấn !!! 
LÝ TỨ

P/s:  
– Câu hỏi kì này của Bửu Thiện, theo mình có liên quan đến câu hỏi của Ma Trận mà BQT nhận được:

“Kính thưa Ngài Lý Tứ – Tác Giả Vô Đối Môn! 
Xin Ngài cho biết: Để đạt được mục tiêu “Giác ngộ, Giải thoát và Trí tuệ” đã đề ra, người học cần có  
những điều kiện, tiêu chuẩn … gì ạ ? 
Con, Ma Trận – xin cảm ơn Ngài !”

Bạn Ma Trận thân mến! 
Mình nghĩ, trả lời ở phần 3 cho bạn Bửu Thiện, cũng chính là điều kiện để người tu hành đạt được mục tiêu “Giác ngộ, Giải thoát và Trí tuệ” như bạn đã hỏi! Thân !!!

Các bạn !!! 
Hôm qua, mình nghe được tâm sự của một vị HĐ, tâm sự đó là: Mình cũng có mua và đọc Vô Đối Môn, nhưng chưa thấy gì, cũng chẳng có được cảm nhận như những HĐ đã viết và xưng tán trên trang Lý Gia !!!

Mình xin trả lời câu hỏi này như sau: 

– Phật pháp rất chú trọng đến cơ duyên, đọc kinh hay đọc sách cũng phải có cơ duyên mới đem đến lợi lạc, Vô Đối Môn hay những cuốn sách khác cũng không ngoại lệ !!! 

– Chưa nói đến kinh hay sách trong Phật đạo giống như sách giáo khoa, người đọc (hay học) phải được nghe người thầy giảng giải ý nghĩa và truyền đạt tinh thần, kiến thức của cuốn sách, từ đó người học mới có thể hiểu nội dung, kiến thức cuốn sách nói hay dạy điều gì… Vì lẽ đó, trên đời khó có người mua sách về nhà tự học mà thành tài, cho nên trường học và thầy giáo có mặt xuất phát từ nguyên nhân như vậy !!!

– Về việc có những vị HĐ đọc sách của mình, phát sinh lợi ích và viết lời xưng tán trên trang Lý Gia, mình xin trả lời như sau: Các vị HĐ ấy phần lớn là môn đệ của mình, đã được mình giáo huấn nhiều năm, họ được trang bị những kiến thức tốt nhất, được nghe giảng giải nhiều về Phật đạo, cũng như hiểu rõ nội dung, kiến thức viết trong sách, cho nên khi đọc Vô Đối Môn hay các cuốn sách do mình viết, tâm họ tương ưng, phát sinh lợi ích thật sự… Vì thế, họ viết lời xưng tán !!! Trong đó cũng có một số vị chưa biết mình, lần đầu đọc Vô Đối Môn hay Tâm Pháp…phát sinh lợi ích là do cơ duyên đặc biệt của các vị ấy đối với những cuốn sách của mình, không phải tất cả mọi người đọc đều được như thế !!! Thân !!!

– Câu hỏi kì tới của một bạn không đề tên, sẽ được trả lời trong CHUYÊN MỤC MỖI TUẦN MỘT CÂU HỎI lần sau:

“Nguồn gốc Phật tánh có hay không? Kiến tánh thật sự và kiến tánh lí thuyết giống và khác nhau như thế nào? 
Hai chữ “giải thoát” hiểu như thế nào là viên mãn nhất? Xin chân thành cảm ơn Ngài và Ban Quản Trị Vô Đối Môn”

– BQT cũng đã nhận được câu hỏi của các Phật tử: Thái Hùng Cường, Lê Ngọc Tới, Phạm Viết Dũng, Lê Lê và Minh Nguyệt Chu…BQT sẽ cố gắng sắp xếp, để trả lời câu hỏi của các bạn trong thời gian sớm nhất !!! 

CHUYÊN MỤC MỖI TUẦN MỘT CÂU HỎI rất mong nhận được những câu hỏi lí thú và bổ ích từ các ban !!! 
BQT LÝ GIA